Ποια είναι η πιο δόκιμη ευχή; Πότε πρέπει να χρησιμοποιείται η μία και πότε η άλλη, ειδικά σε ένα εστιατόριο;  θα μπορούσε να υπάρχει και μια τρίτη;

Αναλύοντας το «καλή απόλαυση», διαπιστώνει κανείς ότι αυτή η φράση είναι νοηματικά λανθασμένη. Η λέξη «απόλαυση» εμπεριέχει το «καλό». Δεν υπάρχει «κακή απόλαυση» και ως εκ τούτου δεν έχει κανένα νόημα να εύχεται κανείς καλή απόλαυση.

Γιατί όμως εύχονται στα εστιατόρια υψηλής γαστρονομίας «καλή απόλαυση» με κάθε πιάτο που σερβίρεται; Ή τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα έτσι έκαναν. Και το λέω αυτό διότι εσχάτως σε μια επίσκεψη που έκανα στο CtC διαπίστωσα ευχάριστα ότι μετά από κάθε παρουσίαση, μου εύχονταν «καλή συνέχεια».

Η έκφραση «καλή απόλαυση» προήλθε από την Αγγλική ευχή “enjoy” που σημαίνει καλή όρεξη και από την αναγκαιότητα να αποφωνεί ο σερβιτόρος κάθε πιάτο που παρουσιάζει στους συνδαιτυμόνες. Θα μπορούσε να μην ειπωθεί τίποτα θεωρήθηκε όμως πιο κόσμιο και ευγενικό να κλείνει η παρουσίαση με μια ευχή ή έστω με μια προτροπή.

Η πρακτική της αποφώνησης του κάθε πιάτου με την ευχή «καλή σας απόλαυση», όπως προανάφερα ξεκίνησε από τα εστιατόρια υψηλής γαστρονομίας και επόμενο ήταν να ταυτιστεί με αυτά. Όμως εξ’ αιτίας της υπέρμετρης χρήσης της από εστιατόρια τα οποία δεν έχουν τη δυναμική εστιατορίων υψηλής γαστρονομίας, προσπαθώντας να μοιάσουν σε αυτά, έχασε το νόημά της και την αξία της

Στο blog τα Καρπαθικά Νέα ο blogger «Πέπε» προσέγγισε το θέμα αυτό με ένα γλαφυρό τρόπο και αντιγράφω αυτούσιο ένα απόσπασμα του. Γράφει λοιπόν «…Θεωρητικά είναι μία έξυπνη, πρωτότυπη έκφραση, με νόημα: πρώτον, εδώ τα πιάτα μας αποτελούν γευστικές εμπειρίες· δεύτερον, εσείς ανήκετε στην εκλεκτή εκείνη κατηγορία καλλιεργημένων γκουρμέδων που θα είναι σε θέση όντως να τα εκτιμήσουν· τρίτον, δεν ήρθατε εδώ για να ικανοποιήσετε το ταπεινό ένστικτο του κορεσμού της χυδαίας πείνας σας (γι’ αυτό άλλωστε και το μεγαλύτερο μέρος του πιάτου είναι άδειο), αλλά για να απολαύσετε. Με μία έκφραση καταφέρνεις να παινέσεις και το μαγαζί σου και τον πελάτη. …»

Τι μας εύχονται λοιπόν οι Άγγλοι; Μας εύχονται απόλαυσε, ευχαριστήσου, διασκέδασε με το φαγητό σου την ώρα που το τρως. Οι Έλληνες εύχονται αντίστοιχα «καλή όρεξη». Δηλαδή; Σου εύχονται να έχεις σφοδρή επιθυμία για φαγητό προτού ξεκινήσεις να τρως. Η ευχή αυτή δεν ενδιαφέρεται για την ποιότητα και την ποσότητα του φαγητού που σου προσφέρεται αλλά περισσότερο την ενδιαφέρει, καθήμενος στο τραπέζι, να έχεις επιθυμία να φας. Και πως έχει κανείς καλή όρεξη; Πρώτα απ’ όλα έχοντας καλή υγεία και κατά δεύτερον έχοντας κουραστεί αρκετά ώστε να λειτουργήσει ο μηχανισμός της πείνας. Και αν λείπει η όρεξη τότε και το καλύτερο φαΐ να σου σερβίρουν δεν υπάρχει πιθανότητα να το ευχαριστηθείς. Συνεπώς ο λαός εύχεται, σοφά ίσως, το προαπαιτούμενο της απόλαυσης που είναι η όρεξη, αφήνοντας την απόλαυση ως μια καθαρά ιδιωτική υπόθεση.

Καλή όρεξη θα μπορούσε να εύχεται ο σερβιτόρος ή η νοικοκυρά με κάθε πιάτο που σερβίρει; Σαφώς και όχι, διότι η ευχή αυτή εκφέρεται άπαξ. Και λέγεται μεταξύ των ανθρώπων όταν πλησιάζει ώρα του φαγητού.

Ποια είναι λοιπόν η πιο δόκιμη φράση στην περίπτωση των εστιατορίων;

Κατ’ αρχάς απορρίπτω τη φράση «καλή απόλαυση» διότι είναι νοηματικά λανθασμένη. Σε ένα εστιατόριο θα μπορούσε ίσως, να χρησιμοποιηθεί η φράση «απολαύστε», αυτή όμως είναι προτροπή και όχι ευχή. Το απολαύστε, ως προστακτική, με πιέζει να εκτιμήσω το φαγητό που μου σερβίρεται ενώ αντιθέτως το καλή όρεξη εκφράζει την προσδοκία του εύχοντος να μου αρέσει το φαγητό (έτσι όπως χρησιμοποιείται πλέον). Ίσως θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η ευχή «ας το απολαύσετε» σε εστιατόρια, χρησιμοποιώντας τον τροπικό δείκτη «ας» ως ευχή, αλλά δεν είναι εύηχη.

Έτσι καταλήγω ότι σε ένα εστιατόριο η ευχή «καλή όρεξη» είναι δόκιμη όταν σερβίρονται όλα τα φαγητά στο τραπέζι μονομιάς, ενώ σε ένα εστιατόριο όπου τα πιάτα διαδέχονται το ένα το άλλο και ο σερβιτόρος τα παρουσιάζει τον δειπνούντα ας αποφωνεί με τη λέξη «καλή συνέχεια» που στην ουσία είναι η προτροπή στον δαιτυμόνα να συνεχίσει να έχει καλή όρεξη ή ας μην πει τίποτα απολύτως.